Κηφήνες: Τι παράξενο γινεται με τα μελίσσια το φθινόπωρο!

Σήμερα θα μιλήσουμε για ένα φαινόμενο πολύ επίκαιρο, το οποίο όλοι μας, λίγο πολύ, θα παρατηρήσουμε να συμβαίνει στα μελίσσια μας μέσα στο Νοέμβρη. Είναι μια πρακτική της κοινωνίας των μελισσών, που για εμάς τους ανθρώπους φαίνεται αδιανόητη, μα που αν την δούμε με τα μάτια των ίδιων των δίπτερων φιλενάδων μας, είναι όχι μόνο αποδεκτή, μα επί πλέον κρύβει μέσα της ηρωισμό και αυτοθυσία... 

Αναφερόμαστε στην εκδίωξη των κηφήνων από τις κυψέλες και 

ας «ακούσουμε» τη βασίλισσα-μάνα ενός σμήνους, να μας εξιστορεί το δραματικό αυτό γεγονός, έτσι όπως το βλέπει και το ερμηνεύει αυτή η ίδια.

... «Ο Νοέμβρης λοιπόν είχε μπει για τα καλά, και εγώ δεν γεννούσα πια παρά ελάχιστα αυγά, έτσι για τη τιμή των όπλων. Αλλά και οι εργάτριες είχαν αρχίσει να περιορίζουν αισθητά τις πτήσεις τους, γιατί και ο καιρός είχε κρυώσει και η μέρα είχε μικρύνει, αλλά και γιατί το κισούρι, μα και τα άλλα φθινοπωρινά φυτά είχαν αρχίσει να κλείνουν. 

Όσο για τους κηφήνες, αυτοί απλά χαρακτηρίστηκαν ανεπιθύμητοι και τέθηκαν υπό διωγμό. Ο λόγος που το μελίσσι επιφυλάσσει ένα τόσο άδοξο τέλος για αυτούς, δεν έχει να κάνει με τίποτα προσωπικές διαφορές. Οι κηφήνες. όπως έχουμε πει, δεν συλλέγουν τροφή, ενώ τρώνε του σκασμού. 

Καθώς λοιπόν η συλλογή των τροφών είχε αρχίσει να ελαττώνεται, η διατήρηση  τους θα ήταν μεγάλο βάρος για το σύνολο, μπροστά μάλιστα στον επερχόμενο χειμώνα, όπου ακόμα και το ένα κελί με μέλι θα είχε μεγάλη αξία. Εξ άλλου η κύρια αποστολή τους, που ήταν η γονιμοποίηση της βασίλισσας, είχε εκτελεστεί. 

Την ερχόμενη άνοιξη νέοι κηφήνες, ρωμαλέοι και ακμαίοι θα αναλάμβαναν να συνεχίσουν το έργο των προηγουμένων. 

Η απόφαση λοιπόν του μελισσιού ήταν αμετάκλητη, και συνέβη αυτό που συμβαίνει εδώ και εκατομμύρια χρόνια. 

Όσοι κηφήνες βρισκόντουσαν μέσα στη κυψέλη αποβλήθηκαν βίαια, και όσοι δεν συμμορφώθηκαν, απλά θανατώθηκαν. Πολλοί από αυτούς που διωχτήκανε σχημάτισαν μια μπάλα πάνω στο χώμα, μπροστά από τη κυψέλη, και περίμεναν το μοιραίο. 

Σε όσους τώρα από εσάς αρχίσετε τη μουρμούρα, για δήθεν άδικη και σκληρή συμπεριφορά των «θηλέων» εργατριών, απέναντι στους «αρσενικούς» κηφήνες, 

θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι, η κοινωνία μας δεν θα πρέπει να ερμηνεύεται με ανθρώπινους όρους. 

Εμείς οι μέλισσες έχουμε τους δικούς μας κανόνες λειτουργίας, και τους έχουμε διαμορφώσει εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Λειτουργούμε με βάση το ένστικτό μας και όχι με βάση το συναίσθημα, και όλες μας οι ενέργειες γίνονται με σκοπό την επιβίωσή μας, και την διαιώνιση του είδους μας. 

Ιδιαίτερα οι εργάτριες, δείχνουν μεγάλη αλληλεγγύη προς τα άλλα μέλη της ομάδας τους, και θυσιάζουν ακόμα και τη ζωή τους, αν αυτό απαιτεί το καλό του συνόλου. Ο αλτρουισμός όμως αυτός δεν πηγάζει  από κάποια συναισθηματική εμπλοκή, αλλά είναι μια ενστικτώδης αντίδραση. 

Αν κάποιος προσεγγίσει κάτω από αυτό το πρίσμα τις συμπεριφορές των μελισσών, θα μπορέσει να δώσει απαντήσεις, στο γιατί όλες οι κάστες θυσιάζονται, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, για το καλό του συνόλου, που είναι ολόκληρο το μελίσσι.  

Πιο συγκεκριμένα, εμείς οι βασίλισσες θυσιαζόμαστε από το μελίσσι, όταν η παραγωγικότητα μας περιοριστεί. Οι εργάτριες θυσιάζουν τη ζωή τους, κεντρίζοντας όσους απειλούν το μελίσσι τους. Οι κηφήνες τέλος προσφέρουν τη ζωή τους κατά τη διαδικασία γονιμοποίησης της βασίλισσας, και όσοι δεν λάβουν μέρος σε αυτή και επιζήσουν, θυσιάζονται  από το μελίσσι στο βωμό της επιβίωσης του.

Ακόμα και ο γόνος όμως θυσιάζεται για την επιβίωση του μελισσιού, όταν αυτό λιμοκτονήσει και κινδυνεύσει η ίδια του η ύπαρξη. Σε μια τέτοια περίπτωση οι εργάτριες κανιβαλίζουν το γόνο, πετυχαίνοντας δυο πράγματα συγχρόνως. Πρώτον περιορίζουν τα στόματα που θέλουν φαΐ, και δεύτερον εξασφαλίζουν, έστω και πρόσκαιρα, τη δική τους επιβίωση, ελπίζοντας σε καλύτερες μέρες»....

Σημείωση συντάκτη: Το κείμενο αυτό αποτελεί μέρος του βιβλίου «Η Ιστορία Μιας Βασίλισσας» που έχει εκδοθεί και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ - ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΠΠΑ»

Επιμέλεια: Μανόλης Δερματης, ερευνητής μελισσοκόμος, συγγραφέας του βιβλίου "Η Ιστορία Μιας Βασίλισσας"

Ορεινή Μέλισσα