Πρέπει η βασίλισσα να γεννά στον όροφο;

Γράφει ο μελισσοκόμος Κώστας Μυγδανάλευρος...
Η ερώτηση που κάνουν σχεδόν όλοι οι νέοι μελισσοκόμοι κατά το αρχικό στάδιο ενασχόλησης τους με την μελισσοκομία. Είναι μια κατάσταση που όλοι μας κάποια στιγμή βιώσαμε και προβληματιστήκαμε άλλος πολύ άλλος λιγότερο.


Ο μελιτοθάλαμος, όροφος ή πάτωμα είναι για να αποθηκεύεται το μέλι. Οεμβρυοθάλαμος ή γονοφωλιά, είναι για να γεννά η βασίλισσα και να αναπτύσσεται ο γόνος. Η δουλειά της βασίλισσας είναι να γεννά και να κρατά σε συνοχή το μελίσσι με τις φερομόνες της.

Πρώτη δουλειά των μελισσοκόμων κατά τις επιθεωρήσεις είναι ο έλεγχος για την παρουσία ή την απουσία της βασίλισσας, πρώτα από τη γονοφωλιά και γενικότερα από ολόκληρη την κυψέλη.

Πολλές φορές, στα δυνατά μελίσσια, στα συνωστισμένα απο τροφές, ή λόγω κρύου, η βασίλισσα ανεβαίνει για να γεννήσει στον μελιτοθάλαμο. Το τί θα κάνουμε εξαρτάται απο την εποχή:

Την Άνοιξη
Στα μελίσσια που βγαίνουν από τον χειμώνα δυνατά (με μεγάλους πληθυσμούς), ευνόητο είναι οι βασίλισσες να ανεβαίνουν στον μελιτοθάλαμο για να γεννήσουν. Όταν η βασίλισσα γεννήσει πάνω από 8 κηρήθρες της γονοφωλιάς, τότε ανεβαίνει ψάχνοντας χώρο να αποθέσει τα αυγά της. Δεν εμποδίζουμε αυτή την κίνηση της βασίλισσας για κανένα λόγο, αντίθετα, για να την βοηθήσουμε,τοποθετούμε κηρήθρες σκουρόχρωμες στο μέσον του ορόφου και ακριβώς πάνω από τον γόνο της γονοφωλιάς. Η ζέστη που ανεβαίνει, βοηθά τις εργάτριες να καθαρίσουν αμέσως και εύκολα τα κελιά και να τα ετοιμάσουν για να δεχτούν τα νέα αυγά που θα γεννήσει η βασίλισσα. Με αυτήν μας την κίνηση αυξάνουμε τον γόνο και τον πληθυσμό του μελισσιού μας.
Η έλλειψη αυγών από τα κελιά στην γονοφωλιά, μας δείχνει πόσες ημέρες απουσιάζει η βασίλισσα από την γονοφωλιά.

Για να αποφύγουμε μια σμηνουργία για μικρό διάστημα, ανεβάζουμε ανοιχτό γόνο στον όροφο, με πλαίσια για γέννα δεξιά και αριστερά του. Οι φερομόνες του ανοικτού γόνου θα ανεβάσουν τις νεαρές μέλισσες στον όροφο να φροντίσουν τον γόνο, έτσι η βασίλισσα θα τις ακολουθήσει για να τραφεί. Το συνεχές τάισμα της βασίλισσας καθώς και το συνεχές μεγάλωμα της ημέρας κάνουν την βασίλισσα να γεννά συνεχώς στα άδεια κελιά των κηρηθρών που βρίσκονται δεξιά και αριστερά από τον γόνο που ανεβάσαμε. Κατά την εβδομαδιαία επιθεώρηση των μελισσιών μας βλέπουμε και ενεργούμε ανάλογα με την κατάσταση που θα προκύψει. Άν στην γονοφωλιά έχει βγει ο γόνος και οι κηρήθρες είναι άδειες, τότε στην θέση τους κατεβάζουμε γόνο και την βασίλισσα από τον μελιτοθάλαμο. Τις κηρήθρες με τα άδεια κελιά τις τοποθετούμε στον μελιτοθάλαμο. Επιδιώκουμε πάντα η βασίλισσα του κάθε μελισσιού να γεννά στην γονοφωλιά.


Λήψη προς διασπορά της βασιλικής φερομόνης

Το Καλοκαίρι

Κατά την περίοδο της νεκταροσυλλογής δεν είναι θεμιτό η βασίλισσα να ευρίσκεται στον μελιτοθάλαμο για κανέναν λόγο, το προσέχουμε με σχολαστικότητα σε κάθε επιθεώρηση που κάνουμε. Ανεβάζουμε τα μέλια από την γονοφωλιά και κατεβάζουμε τον γόνο στην γονοφωλιά.

Η γέννα στον μελιτοθάλαμο αυτήν την εποχή είναι αντιπαραγωγική. Αυτό που σίγουρα θα προκύψει θα είναι μειωμένη παραγωγή αν δεν προσέξουμε την βασίλισσα γιατί θα έχουμε μια σταδιακή αποδιοργάνωση του μελισσιού. Αυτό συμβαίνει γιατί στα κελιά της γονοφωλιάς που βγήκε ο γόνος, πηγαίνουν οι μέλισσες και τα καθαρίζουν για να είναι έτοιμα να δεχτούν νέα αυγά. Αντί αυτού, αρχίζουν και τα γεμίζουν με γύρη και μέλια, με αποτέλεσμα το μπλοκάρισμα τους. Αν τώρα η βασίλισσα ανεβοκατεβαίνει απο τον όροφο στην γονοφωλιά για γέννα, καθυστερεί ψάχνοντας για κενά κελιά, ενώ ταυτόχρονα γεννά αραιά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το φρενάρισμα της γέννας. Είναι τέτοια η εποχή που αν η γέννα αρχίσει να μειώνεται τέλος Ιουνίου, θα αποκορυφωθεί με το σταμάτημά της για μερικές μέρες μέσα στον Αύγουστο.

Η καλή οργάνωση του μελισσιού καθώς και ο καθαρός πάτος της γονοφωλιάς κάνουν ένα μελίσσι να αναπτύσσεται ομαλά και γρήγορα χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.
Κατά τις επιθεωρήσεις μας, ελέγχουμε πάντα για την παρουσία της βασίλισσας. Αν την βρούμε στον μελιτοθάλαμο, τότε ελέγχουμε και την γονοφωλιά για να δούμε πόσα πλαίσια γόνο έχει. Άν υπάρχουν λιγότερα από έξι πλαίσια με γόνο όλων των ηλικιών τότε συμπληρώνουμε, κατεβάζοντας όσο γόνο θέλουμε από τον μελιτοθάλαμο μέχρι να συμπληρώσουμε έξι πλαίσια στο κέντρο της γονοφωλιάς. Δεξιά και αριστερά του τοποθετούμε γύρες, ενώ εξωτερικά, (στα τοιχώματα της κυψέλης) τοποθετούμε πλαίσια τα οποία περιέχουν μέλια. Κατεβάζουμε και την βασίλισσα, η οποία θα ψάξει και θα βρει τα κελιά εκείνα του ψημένου γόνου που βγαίνουν οι νέες μέλισσες και, καθαρά όπως τα έχουν ετοιμάσει οι εργάτριες, θα τα γεννήσει αμέσως.

Το Φθινόπωρο
Τα μελίσσια που ήταν μπλοκαρισμένα κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, δεν αποδίδουν στους ιδιοκτήτες τους τα αναμενόμενα σε παραγωγή. Τα αίτια τα μάθαμε, αλλά τώρα θα μάθουμε και τις παρενέργειες τους. Οι μειωμένοι πληθυσμοί λόγω γέννας της βασίλισσας στον μελιτοθάλαμο, μειωμένοι λόγω συνεχής καλοκαιρινής εργασίας νεκταροσυλλογής, και μειωμένοι λόγω βαρρόας, θα βάλουν το μελίσσι στον χειμώνα με πολύ λίγο πληθυσμό, αυτό είναι σοβαρό πρόβλημα που πρέπει να ξεπεράσουμε έστω και αργά.

Πολλοί μελισσοκόμοι δεν κατεβάζουν τα πατώματα και δεν σφίγγουν τα μελίσσια τους. Αυτό θα πρέπει να γίνει πριν το τέλος Νοεμβρίου και εφόσον σταματήσει να πετά πλέον ο κηρόσκορος, έτσι ώστε να μην κάνουν χρήση κανενός φαρμάκου, χημικού ή βιολογικού, αφού οι μέλισσες τα συντηρούν.

Τρομαγμένη βασίλισσα, υβρίδιο ιταλικής ράτσας Apis ligustica

Οι νέες βασίλισσες που γονιμοποιήθηκαν τον Αύγουστο μπορεί να ανέβουν να γεννήσουν στον μελιτοθάλαμο, διότι εκεί έχει περισσότερη ζέστη. Κατά τις εβδομαδιαίες επιθεωρήσεις κατεβάζουμε τα φρεσκογεννημένα πλαίσια στην γονοφωλιά. Τότε οι μέλισσες τοποθετούν τις γύρες στις κηρήθρες μετά από τα μέλια (πλαίσιο Νο 2 και προτελευταίο) και στα στεφανώματα των κηρηθρών ακριβώς δίπλα από τον γόνο, που είναι και η θέση τους. Τα μελίσσια επιθεωρούνται εβδομαδιαίως, και ελέγχονται για το αν έχουν βασίλισσα με την ύπαρξη αυγών καθώς και όλων των ηλικιών προνύμφες. Τα τρυγημένα μελίσσια θα πρέπει να επιθεωρούνται και να βοηθούνται από τον μελισσοκόμο για την αναδιοργάνωσή τους. Πιο συγκεκριμένα:

Τοποθετούμε καθαρές και καλοκτισμένες σκουρόχρωμες κηρήθρες δίπλα από τον υπάρχοντα γόνο για να βοηθήσουμε την βασίλισσα να γεννήσει αμέσως.

Τοποθετούμε γύρες και τροφή στα μελίσσια που είναι μικρά ή που τρυγήσαμε αυστηρά.

Αν υπάρχουν στον μελιτοθάλαμο κηρήθρες με γόνο, τις κατεβάζουμε στην γονοφωλιά.

Τον Χειμώνα
Μετά το κατέβασμα των πατωμάτων στα περισσότερα μελίσσια μας δεν μπορεί πλέον η βασίλισσα να γεννά πουθενά αλλού από την γονοφωλιά. Στα δυνατά μελίσσια με πάτωμα δεν υπάρχει πρόβλημα, διότι τον χειμώνα αναστέλλεται η γέννα της βασίλισσας για κάποιο διάστημα.

Όσο μεγαλώνουν οι μέρες, μεγαλώνει και η γέννα της βασίλισσας, μεγαλώνει η ποσότητα του γόνου, μεγαλώνει και η χαρά του μελισσοκόμου αφού βλέπει την αύξηση του μελισσιού του.

Αν η βασίλισσα γεννά στον μελιτοθάλαμο, θα αναπτυχθεί το μελίσσι πιο γρήγορα γιατί υπάρχει περισσότερη ζέστη. Αντίθετα με πρίν, δεν ενοχλούμε το μελίσσι, απλά το σημειώνουμε. Όποτε επιτρέπει ο καιρός και η ζέστη είναι πάνω από 13 - 14 βαθμούς, το ανοίγουμε για μερικά λεπτά να ελέγξουμε για το πόσα πλαίσια πατούν οι μέλισσες και να το ταΐσουμε. Γενικά παρακολουθούμε τα μελίσσια μας σε αραιά διαστήματα εφ'όσον το επιτρέπει ο καιρός μέχρι τέλος του χειμώνα.

Επιστροφή στην άνοιξη
Στις νότιες περιοχές αρχίζουμε να οργανώνουμε τα μελίσσια μας από τα μέσα Φεβρουαρίου που μαλακώνει ο καιρός και ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες. Στις κεντρικές και βόρειες περιοχές οργανώνουμε τα μελίσσια μας από μέσα Μαρτίου, για να τα έχουμε δυνατά τόσο για το ανοιξιάτικο βάρεμα του πεύκου αλλά και έτοιμα για να μας δώσουν καλά μέλια στον έλατο.

Είναι καθήκον μας να ενημερώνουμε τους νέους συναδέλφους για αυτές τις καταστάσεις που δημιουργούνται πολλές φορές μέσα στις κυψέλες με τους πληθυσμούς των μελισσών, για να μαθαίνουν και να γίνονται καλύτεροι, με περισσότερες γνώσεις και ποιοτικότεροι στην παραγωγή των προϊόντων τους.

Επιμέλεια κειμένου: Κώστας Μυγδανάλευρος - Μελισσοκόμος

Πηγή: melissomania.gr