Widget Recent Post No.

Ο μεγάλος εχθρός της μέλισσας: Σκούρκοι και τι πρέπει να κάνουν οι μελισσοκόμοι...

 
 Ενδιαφέρει κάθε μελισσοκόμο!!!             

Το «εντυπωσιακό» αυτό έντομο έχει διάφορες ονομασίες – ανάλογα με την περιοχή που το συναντάμε – και αποτελεί ένα μεγάλο εχθρό για τα μελίσσια μας, που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να ξεκληρίσει ακόμα και ένα ολόκληρο μελισσοκομείο.

Επειδή λοιπόν βρισκόμαστε στην χρονική περίοδο που αρχίζουν να κάνουν την εμφάνιση τους τα πρώτα άτομα αυτού του «τρομερού» εντόμου, σηματοδοτώντας στην ουσία την έναρξη της καλοκαιρινής περιόδου, κρίνουμε σκόπιμο να ασχοληθούμε λίγο μαζί του, να το γνωρίσουμε καλύτερα και να περιγράψουμε πρακτικές που θα μας επιστέψουν να τα αντιμετωπίσουμε.


Οι σκούρκοι είναι ημικοινωνικά έντομα που ζουν σε αποικίες με ουσιαστική δραστηριότητα από τα μέσα του Μάη μέχρι και τα μέσα του Οκτώβρη, οπότε και εξαφανίζονται. Οι νέες όμως βασίλισσες αυτού του είδους που έχουν στο μεταξύ δημιουργηθεί, δεν χάνονται – βρίσκουν ένα προστατευμένο μέρος και εκεί αποφασίζουν να διαχειμάσουν μόνες, πέφτοντας σε ένα είδος χειμερίας νάρκης.

Την άνοιξη ξυπνάνε και αρχίζουν να κατασκευάζουν τις νέες τους φωλιές, όπου θα αναπτυχθούν νέες αποικίες. Κατασκευάζουν τα κελιά που θα δεχτούν τα αυγά τους, αργότερα, με ένα είδος πολτού φυτών που επεξεργάζονται με το στόμα τους. Στα κελιά αυτά, που συνήθως είναι λίγες εκατοντάδες, μα που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να πιάσουν και τη χιλιάδα, θα γεννηθούν εργάτριες, αρσενικά άτομα, μα και κάποιες νέες βασίλισσες για τον πολλαπλασιασμό των αποικιών την επόμενη χρονιά.

Οι νέες αυτές βασίλισσες θα ζευγαρώσουν στις αρχές του φθινοπώρου με τα αρσενικά και στη συνέχεια θα διαχειμάσουν για να επαναληφθεί ο κύκλος.
Ο μέσος κύκλος δράσης των σκούρκων σπάνια ξεπερνάει τα 1000 μέτρα, με πιο δραστήρια περιοχή αυτή που βρίσκεται σε ακτίνα 500 μέτρων από τη φωλιά τους.

Είναι παμφάγα έντομα και τρώνε τόσο κρέας – ψάρια, όσο και ώριμα φρούτα. Χρειάζονται πολλές πρωτεΐνες για το μεγάλωμα των μικρών τους και όπως είναι φυσικό οι μέλισσες αποτελούν για αυτές μια από τις πρώτες τους επιλογές, ιδιαίτερα αν τις βρουν «απροστάτευτες» μέσα σε αδύναμα μελίσσια με μικρούς πληθυσμούς.

Όσο δρουν μόνα τους η κατάσταση είναι κάπως ελεγχόμενη για τα μελίσσια, τα οποία έχουν κάποιες απώλειες – μα όχι σε σημείο που να προβληματίζει! Ο μεγάλος κίνδυνος ξεκινάει όταν «κοπαδιάσουν» και αρχίσουν να επιτίθενται οργανωμένα πολλά μαζί!
Ιδιαίτερο πρόβλημα με μεγάλους πληθυσμούς των σκούρκων υπάρχει στα παραλιακά μέρη και ιδιαίτερα στα ξηρό-θερμικά νησιά μας.

Το πιο κάτω απόσπασμα από το βιβλίο μας «Η Ιστορία Μιας Βασίλισσας», μας δίνει με παραστατικό τρόπο μια περιγραφή αυτής της κατάστασης.

«... πρόβλημα με τους σκούρκους, τις κόκκινες μεγάλες σφήγκες, που κάνουν την εμφάνιση τους το κατακαλόκαιρο, και δημιουργούν πολύ μεγάλο πρόβλημα στα μελίσσια. Κάποιες μάλιστα χρονιές, αν ο καιρός τους έχει ευνοήσει, οι πληθυσμοί τους γίνονται πολύ μεγάλοι, πέφτουν πάνω στα μελίσσια, και πετσοκόβουν όποια συλλέκτρια τολμήσει να πετάξει. 
Οι απώλειες που έχουν σε τέτοιες περιπτώσεις  τα μελίσσια είναι μεγάλες, και κάποιες φορές  φτάνουν σε τέτοια απόγνωση, που εγκαταλείπουν τη φωλιά τους, αναζητώντας κάποια ασφαλέστερη τοποθεσία. Τον περσινό Αύγουστο δεν υπήρχε τόσο μεγάλη έξαρση σε σκούρκους. 

Όμως ακόμα και έτσι, αποτελούσαν σοβαρό πρόβλημα για τις συλλέκτριές μας. Οι σκούρκοι, και όλες γενικά οι σφήκες είναι παμφάγα έντομα. Τρελαίνονται για τις μέλισσες γιατί τους προσφέρουν συγχρόνως και το κρέας τους, πρωτεΐνες δηλαδή,  και το μέλι που έχουν στο πρόλοβό τους, υδατάνθρακες δηλαδή. 
Έτσι τους προσφέρουν ένα πλήρες γεύμα, με το οποίο μάλιστα τρέφουν και τα μικρά τους. Οι μέλισσες είναι εντελώς απροστάτευτες απέναντι στους σκούρκους, οι οποίοι υπερτερούν κατά πολύ από αυτές και σε μέγεθος, και σε δύναμη, και σε εξοπλισμό.   
Θα έλεγα ότι κάποιες χρονιές, οι σκούρκοι αποτελούν τον υπ αριθμό ένα εχθρό των μελισσών. Όταν είναι λίγοι δουλεύουν  «κατά μόνας», αλλά όταν είναι πολλοί, δουλεύουν συντονισμένα και μεθοδικά. 

Ένας από αυτούς κάνει οριζόντιες πτήσεις μπροστά από τις κυψέλες, και ορμάει σε όποια συλλέκτρια επιστρέφει φορτωμένη, και κατάκοπη, μερικές φορές, στη κυψέλη. 
Όταν πετύχει το στόχο του αποχωρεί από το πεδίο της μάχης, με το θύμα πιασμένο γερά στις τεράστιες δαγκάνες του. Στη συνέχεια,  τη θέση του καταλαμβάνει ένας άλλος από την ομάδα, που όλη αυτή την ώρα κάνει πτήσεις υποστήριξης πίσω από τις κυψέλες. 
Τα δυνατά μελίσσια τα αποφεύγουν, όπως αποφεύγουν γενικά να παραβιάσουν την είσοδο της κυψέλης, και να εμπλακούν με τις μέλισσες-φρουρούς, γιατί γνωρίζουν ότι σε μια τέτοια περίπτωση κινδυνεύουν να πέσουν πάνω τους πολλές από αυτές, να τους φράξουν τις αναπνευστικές οδούς που έχουν πάνω στο σώμα τους, και να πάθουν ασφυξία....»

Αν μπορούσαμε να δούμε με «οικολογικό» μάτι τους σκούρκους, τότε μάλλον θα κέρδιζαν τον θαυμασμό μας. Είναι εντυπωσιακοί, πανίχυροι, πανέξυπνοι και αρκετά... ειρηνικοί!
Δεν επιτίθενται ούτε κεντρίζουν τους ανθρώπους, παρά μόνο για να προστατεύσουν τη φωλιά τους. Στην ύπαιθρο σπάνια χρησιμοποιούν το κεντρί τους ακόμα και όταν τους κυνηγάμε και κινδυνεύουν να τους σκοτώσουμε!

Εκτός από τις ζημιές στα μελίσσια, προκαλούν ζημιές και στα  αμπέλια και τα άλλα χυμώδη φρούτα όταν έχουν ωριμάσει και δεν έχουν τρυγηθεί!
Από την άλλη τρώνε διάφορα επιβλαβή έντομα, όπως είναι οι ακρίδες, διατηρώντας έτσι τους πληθυσμούς αυτών σε ελεγχόμενα όρια. Αυτή τους η προσφορά στη γεωργία ... μα και η σταδιακή τους εξαφάνιση, έχει οδηγήσει κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να το χαρακτηρίσουν «προστατευόμενο» είδος – με ότι σημαίνει αυτό!!

Εμείς οι μελισσοκόμοι έχουμε κάποιους τρόπους να περιορίσουμε τους πληθυσμούς τους, έτσι που να μην αποτελούν πρόβλημα για τα μελίσσια μας.
Κυκλοφορούν στο εμπόριο και στο διαδίκτυο διάφορες ιδιοσυσκευές-παγίδες σκούρκων που αν χρησιμοποιηθούν σωστά και κυρίως έγκαιρα έχουν καλό αποτέλεσμα.

Λαμβάνοντας υπ όψη πως η εμβέλεια πτήσης τους είναι μερικές εκατοντάδες μέτρα και πως στην αρχή της περιόδου κυκλοφορούν μόνο οι σκουρκομάνες, γίνεται αμέσως αντιληπτό πως αν καταφέρουμε να παγιδεύσουμε τις λίγες απ αυτές – συνήθως δεν ξεπερνούν τις 20 - που πρωτοεμφανίζονται στο μελισσοκομείο μας τον Μάη, τότε γίνεται κατανοητό πως θα έχουμε προλάβει το κακό στη ρίζα του, χωρίς να είμαστε αναγκασμένοι αργότερα να αντιμετωπίσουμε χιλιάδες απ αυτούς και να «πρέπει» να χρησιμοποιήσουμε φάρμακα και δηλητήρια, που όχι μόνο απαγορεύονται, μα που αποτελούν μεγάλο κίνδυνο για το φυσικό περιβάλλον που πρέπει να αγαπάμε και προστατεύουμε εμείς οι μελισσοκόμοι!
Επιμέλεια: Μανόλης Δερμάτης, μελισσοκόμος, συγγραφέας, ερευνητής.
www.promelis.gr --- promelis@hotmail.gr

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια