Βασιλικό Διάφραγμα: Οι κίνδυνοι που κρύβει η χρήση του!

 

Οι περισσότεροι μελισσοκόμοι – ακόμα και πολλοί από τους παλιούς και έμπειρους – πιστεύουν πως η χρήση του βασιλικού διαφράγματος έχει μόνο πλεονεκτήματα και ότι η χρήση του αποτελεί σχεδόν μονόδρομο, τουλάχιστον για κάποιες ανθοφορίες, όπως είναι του θυμαριού, του παλιουριού, και της καστανιάς.

Είναι όμως έτσι τα πράγματα? Βασίζεται αυτή η άποψη σε κάποιες μετρήσεις ή είναι αποτέλεσμα... μιας πλάνης που ταξιδεύει από πατέρα σε γιο, από παλιό μελισσοκόμο σε νέο μελισσοκόμο, από τους παλιότερους στους νεώτερους?

Πιστεύουμε πως το βασιλικό διάφραγμα, όταν χρησιμοποιείται λάθος την περίοδο της έντονης συλλογής, κάνει πολύ μεγαλύτερη ζημιά από το κέρδος που φέρνει και αυτός είναι ο λόγος που εμείς δεν το χρησιμοποιούμε καθόλου στα μελίσσια μας και ας στοχεύουμε κυρίως στην ανθοφορία του θυμαριού!

Σήμερα θα σας παρουσιάσουμε μια έρευνα που έγινε πριν από κάμποσα χρόνια και που αποδεικνύει πως η χρήση του βασιλικού διαφράγματος, με τον τρόπο που σήμερα γίνεται, δεν αποτελεί τη πιο σωστή λύση – υπάρχουν και άλλες ανάλογες έρευνες με παρόμοια συμπεράσματα !

Πριν όμως να μπούμε στο θέμα της έρευνας και παραθέσουμε τα στοιχεία της, καλό είναι να γράψουμε δυο λόγια για αυτό το τόσο «σημαντικό» μελισσοκομικό εξάρτημα!

Ας δούμε λοιπόν τι ακριβώς είναι αυτό: Είναι ένα διάτρητο πλέγμα με διαστάσεις όμοιες με το πλάτος και το μήκος της κυψέλης που τοποθετούμενο ανάμεσα στον εμβρυοθάλαμο και τον μελιτοθάλαμο, περιορίζει τη βασίλισσα στον κάτω όροφο (εμβυοθάλαμο). Έτσι αφήνει ελεύθερα από γόνους τα πλαίσια του πάνω πατώματος για να αποθηκεύσουν μέλι οι εργάτριες, οι οποίες μπορούν και περνούν μέσα από τις τρύπες του – αντίθετα δεν μπορεί η βασίλισσα μα ούτε και οι κηφήνες.

Η συχνή διέλευση των εργατριών μέσα από τα ανοίγματα του βασιλικού διαφράγματος, αποτελεί για αυτές μια ιδιαίτερα επίπονη εργασία και για το λόγο αυτό τα διαφράγματα αυτά θα πρέπει να είναι είτε μεταλλικά - αυτά είναι κάπως ακριβά -  είτε από πλαστικό, μα καλής ποιότητας. Στην αντίθετη περίπτωση οι εργάτριες τραυματίζονται και ταλαιπωρούνται από τις συνεχείς διελεύσεις.  

Στην έρευνα υπήρχαν τρεις ομάδες μελισσιών και η κάθε ομάδα αποτελείτο από πέντε μελίσσια, που ήταν όλα τριώροφα και είχε ληφθεί πρόνοια όλα αυτά τα μελίσσια να είναι περίπου της ίδιας δυναμικότητας. Οι δυο κάτω όροφοι αποτελούσαν τους εμβρυοθαλάμους και ο τρίτος τον μελιτοθάλαμο.

Στη πρώτη ομάδα δεν χρησιμοποιήθηκε καθόλου βασιλικό διάφραγμα!

Στην δεύτερη ομάδα χρησιμοποιήθηκε με τον γνωστό μας τρόπο, ανάμεσα στους εμβρυοθάλαμους και τον μελιστοθάλαμο και με μια κυρία είσοδο κάτω.

Στην τρίτη ομάδα, το βασιλικό διάφραγμα τοποθετήθηκε με τον ίδιο τρόπο όπως και προηγουμένως, μα με κλειστή την κάτω είσοδο – υπήρχε μια μικρή οπή για τους κηφήνες. Αυτή η ομάδα όμως είχε μια είσοδο πάνω από το βασιλικό διάφραγμα, ανάμεσα στον πάνω εβρυοθάλαμο και τον μελιτοθάλαμο.

Στο σχήμα που ακολουθεί απεικονίζονται οι τρεις αυτές διαφορετικές διατάξεις, αλλά για απλούστευση, σε διώροφα μελίσσια

Στο τέλος της ανθοφορίας μετρήθηκαν οι αποδόσεις των τριών ομάδων και τα αποτελέσματα είναι πολύ αποκαλυπτικά.

Στην πρώτη ομάδα που δούλευε χωρίς βασιλικό διάφραγμα, η μέση απόδοση των μελισσιών ήταν 22 κιλά!

Στην δεύτερη ομάδα που είχε βασιλικό διάφραγμα και είσοδο κάτω, η μέση απόδοση των μελισσιών ήταν μόνο 6,3 κιλά!

Στην τρίτη ομάδα που είχε βασιλικό διάφραγμα και είσοδο πάνω, η μέση απόδοση των μελισσιών ήταν 21 κιλά!

Τι μας λένε όλα αυτά?

Μας λένε πως σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε βασιλικό διάφραγμα στις συλλογές του μελιού, αν δεν έχουμε φροντίσει να αφήσουμε μια δεύτερη είσοδο πάνω – μεταξύ εμβρυοθαλάμου και μελιτοθαλάμου και πάντα πάνω από το βασιλικό διάφραγμα. Αυτό είναι το λιγότερο που έχουμε να κάνουμε, αν θέλουμε να ελπίζουμε σε μια καλή σοδιά!

Στο εμπόριο υπάρχουν έτοιμα βασιλικά διαφράγματα με περιμετρικό πλαίσιο και  μια είσοδο μπροστά, μα μπορούμε και εμείς να κατασκευάσουμε πολύ εύκολα ένα τέτοιο εξάρτημα, στερεώνοντας πηχάκια περιμετρικά σε ένα απλό βασιλικό διάφραγμα – αφήνοντας φυσικά ένα άνοιγμα στο μπροστινό σημείο που οι μέλισσες θα χρησιμοποιήσουν για είσοδο.

 Κλείνοντας το σημερινό μας άρθρο, θα θέλαμε να τονίσουμε πως  το βασιλικό διάφραγμα μπορεί να έχει πολλές χρήσεις και σε διάφορους άλλους μελισσοκομικούς χειρισμούς, όπως στην παραγωγή βασιλικού πολτού, στην παραγωγή βασιλισσών, στον έλεγχο της σμηνουργίας και στη λειτουργία τράπεζας βασιλισσών.

Επιμέλεια: Μανόλης Δερμάτης, μελισσοκόμος, συγγραφέας, ερευνητής.

www.promelis.gr --- promelis@hotmail.gr